Rozwód a inne postępowania rodzinne

Istotną zasadą proceduralną dotyczącą postępowań rodzinnych jest to, że gdy wszczęte zostaje postępowanie o rozwód lub o separację, to nie mogą pozostawać w toku inne sprawy rodzinne, takie jak sprawa o alimenty, zaspokajanie potrzeb rodziny, władzę rodzicielską nad wspólnymi małoletnimi dziećmi lub o kontakty z nimi. Kwestie te regulują art. 445 i 4451 Kodeksu postępowania cywilnego. Jest tak dlatego, że w postępowaniu rozwodowym lub o separację co do zasady kwestie dotyczące świadczeń o charakterze alimentacyjnym, władzy rodzicielskiej i kontaktów są rozstrzygane. Nie da się ukryć, że mają one związek z rozwodem lub separacją małżonków, dotyczą wspólnych dzieci, więc celowym jest, żeby toczyły się przed jednym sądem, który następnie wyda co do wszystkich tych aspektów jedno spójne rozstrzygnięcie. Przechodząc do szczegółów, zgodnie z powołanymi wyżej przepisami, gdy proces o rozwód lub o separację już trwa, nie może być wszczęta odrębna sprawa o zaspokojenie potrzeb rodziny ani o alimenty pomiędzy małżonkami albo pomiędzy małżonkami a ich wspólnymi małoletnimi dziećmi. Dotyczy to okresu od wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację. Pozew lub wniosek o zabezpieczenie w takiej sprawie sąd, do którego taka sprawa została skierowana przekazuje ją sądowi prowadzącemu sprawę o rozwód lub separację, który rozstrzygnie o niej według przepisów o postępowaniu zabezpieczającym. Podobnie jest w przypadku sprawy dotyczącej władzy rodzicielskiej lub kontaktów z dziećmi – jeżeli rozwód lub separacja są w toku, takie odrębne postępowanie nie może być wszczęte. W razie potrzeby rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej lub kontaktach stosuje się przepisy o postępowaniu zabezpieczającym. Gdy natomiast postępowanie w sprawie o zaspokojenie potrzeb rodziny lub o alimenty zostanie wszczęte przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub o separację, ulega ono zawieszeniu z chwilą wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację. Dotyczy to świadczeń za okres od jego wytoczenia. Nadto, gdy w sprawie o rozwód lub o separację zostanie wydane zabezpieczenie dotyczące zaspokajania potrzeb rodziny lub alimentów, to wstrzymaniu ulega wykonanie nieprawomocnych orzeczeń w tym zakresie wydanych w poprzednio wszczętej sprawie za okres od wytoczenia powództwa o rozwód lub o separację. Podobnie jest w przypadku sprawy dotyczącej władzy rodzicielskiej lub kontaktów – takie postępowanie wszczęte przed wytoczeniem powództwa o rozwód lub o separację również ulega zawieszeniu, a o władzy rodzicielskiej lub kontaktach przez czas trwania sprawy o rozwód lub separację sąd orzeka w trybie zabezpieczenia. Gdy sprawa o rozwód lub separację prawomocnie się zakończy, to zawieszone postępowanie o alimenty / zaspokajanie potrzeb rodziny sąd podejmuje z mocy prawa, a orzeczenie wydane w takim postępowaniu, którego wykonanie było wstrzymane, podlega wykonaniu. Dotyczy to jednak tylko okresu, co do którego sąd w sprawie o rozwód lub separację nie orzekł. W pozostałym zakresie postępowanie ulega umorzeniu. Co do natomiast postępowania dotyczącego władzy rodzicielskiej lub kontaktów, które zostało zawieszone, sąd podejmie je, jeżeli w prawomocnym orzeczeniu o rozwodzie lub separacji w tym zakresie nie orzeczono. W przeciwnym razie postępowanie ulega umorzeniu. Należy pamiętać, że sprawy o alimenty, przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny, władzę rodzicielską czy kontakty z dziećmi rozpatrują właściwe sądy rejonowe. Rozwód i separacja natomiast toczą się przed sądem okręgowym. Opisane powyżej „wchłanianie” przez postępowania rozwodowe lub o separację ww. innych spraw rodzinnych jest czymś, o czym warto pamiętać, gdy rozważa się wszczęcie którejś z takich spraw. Należy bowiem mieć na uwadze, że nawet jak wytoczymy którąś z opisanych spraw przed sądem rejonowym, to druga strona (drugi małżonek) może wnieść pozew o rozwód lub separację, czego następstwem będzie niejako przeniesienie rozstrzygania o wszelkich innych sprawach do tego postępowania.

Autor

Katarzyna Ściborowska

Adwokat, Mediator Sądowy